HYMNUS IN HONOREM BEATISSIMORUM MARTYRUM FRUCTUOSI EPISCOPI ECCLESIAE TERRACONENSIS, ET AUGURII ET EULOGII DIACONORUM
Felix Tarraco, Fructuose, uestris
attollit caput ignibus coruscum
leuuitis geminis procul relucens.
Hispanos deus aspicit benignus,
arcem quandoquidem potens Hiberam
trino martyre trinitas coronat.
Ardens Augurius capessit aetram
nec non Eulogius simul supermum
Christi lucidus ad sedile tendit.
Dux et praeuius et magister illis
ad tantum decus ex episcopali
clarus nomine Fructuosus ibat,
accitus quia praesidis repente
iussu uenerat ad forum sacerdos
leuuitis comitantibus duobus.
Inde ad carceream uiros catenam
pastus sanguine carnifex trahebat,
gaudet currere Fructuosus ultro.
Ac, ne quis socios timor feriret,
praeceptor uehemens eundo firmat
incenditque fidem calore Christi:
'Mecum state, uiri, uocat cruentus
ad poenam coluber dei ministros;
ne mors terreat! est parata palma.
Carcer christicolis gradus coronae est,
carcer prouehit ad superna caeli,
carcer conciliat deum beatis.'
His dictis adeunt specum reorum,
exercent ibi mysticum lauacrum
et purgamen aquae stupent tenebrae.
Sex hic continuis latent diebus,
tandem stant trucis ad tribunal hostis,
fratres tergeminos tremunt catastae.
Iudex Aemilianus inminebat,
atrox, turbidus, insolens, profanus,
aras daemonicas eoli iubebat.
'Tu, qui doctor', ait, 'seris nouellum
commenti genus, ut leues puellae
lucos destituant, Iouem relinquant,
damnes, si sapias, anile dogma;
iussum est Caesaris ore Gallieni,
quod princeps colit, ut colamus omnes.
Haec fanti placidus refert sacerdos:
'aeternum colo principem dierum,
factorem dominumque Gallieni,
et Christum patre prosatum perenni,
cuius sum famulus gregisque pastor.'
subridens ait ille: 'iam fuisti.'
Nec differt furor aut refrenat iram,
saeuis destinat ignibus cremandos,
exultant prohibentque flere uulgum.
Quosdam de populo uidet sacerdos
libandum sibi poculum offerentes.
'ieiunamus', ait, 'recuso potum:
nondum nona diem resignat hora,
numquam conuiolabo ius dicatum
nec mors ipsa meum sacrum resoluet.
Sic Christus sitiens crucis sub hora
oblatum sibi poculum recusans
nee libare uolens sitim peregit.
Intrant interea locum rutunda
conclusum cauea, madens ferarum
multo sanguine quem furor frequentat,
cum spectacula perstrepunt cruenta
ac uilis gladiator ense duro
percussus cadit et fremit uoluptas.
Hic flammante pyra niger minister
ardens supplicium parare iussus
construxit facibus rogum supremis,
qui, dum corpora concremanda soluit,
feruentes animas amore lucis
fracto carceris expediret antro.
Certant officiis pii sodales:
plantis calciamenta dissolutis
pronus detrahere studebat uuus,
sed sanctus uetat ora Fructuosus
inclinata premi: 'facessite', inquit,
'nec nostram grauet obsequella mortem;
atquin ipse meos pedes resoluam,
ne uestigia praepedita uinclis
tardis gressibus inruant in ignem.
Cur lamenta rigant genas madentes,
cur uestri memor ut fiam rogatis?
cunctis pro populis rogabo Christum.'
Vix haec ediderat, relaxat ipse
indumenta pedum, uelut Moyses
quondam fecerat ad rubum propinquans.
Non calcare sacram cremationem
aut adstare deo prius licebat,
quam uestigia pura figerentur.
Stabat calce mera, resultat ecce
caelo spiritus et serit loquellam,
quae cunctos tremefecit audientes:
'non est, credite, poena: quam uidetis,
quae puncto tenui citata transit,
nec uitam rapit illa, sed reformat.
Felices animae, quibus per ignem
celsa scandere contigit Tonantis,
quas olim fugiet perennis ignis!'
Haec inter rapidis focos crepantes
intrant passibus et minantur ipsis
flammarum trepidantibus caminis.
Nexus denique, qui manus retrorsus
in tergum reuocauerant reuinctas,
intacta cute decidunt adusti.
Non ausa est cohibere poena palmas
in morem crucis ad patrem leuandas,
soluit bracchia, quae deum precentur.
Priscorum specimen trium putares,
quos olim Babylonicum per ignem
cantantes stupuit tremens tyrannus.
Illis sed pia flamma tunc pepercit
nondum tempore passionis apto
nec mortis decus inchoante Christo.
Hos cum defugeret uaporus ardor,
orant, ut celer ignis aduolaret
et finem daret anxiis periclis.
Exorata suos obire tandem
maiestas famulos iubet caducis
missos corporibus sibique reddi.
Vidit praesidis ex domo satelles
caelum martyribus patere apertum
insignesque uiros per astra ferri.
Quin et filiolae monens erili
ostendit sceleris notam paterni,
caelo uiuere, quos forum peremit.
Haec tum uirginitas palam uidere
per sudum meruit parente caeco,
ut crimen domini domus timeret.
Tum de corporibus sacris fauillae
et perfusa mero leguntur ossa,
quae raptim sibi quisque uindicabat.
Fratrum tantus amor domum referre
sanctorum cinerum dicata dona
aut gestare sinu fidele pignus.
Sed ne reliquias resuscitandas
et mox cum domino simul futuras
discretis loca diuidant sepulcris,
cernuntur niueis stolis amicti:
mandant restitui cauoque claudi
mixtim marmore puluerem sacrandum.
O triplex hdnor, o triforme culmen,
quo nostrae caput excitatur urbis,
cunctis urbibus eminens Hiberis!
Exultare tribus libet patronis,
quorum praesidio fouemur omnes
terrarum populi Pyrenearum.
Circumstet chorus ex utroque sexu
heros, uirgo, puer, senex, anulla,
uestrum psallite rite Fructuosum!
Laudans Augurium resultet hymnus
mixtis Eulogium modis coaequans,
reddamus paribus pares camenas.
Hinc aurata sonent in arce tecta,
blandum litoris extet inde murmur
et carmen freta feriata pangant.
Olim tempus erit ruente mundo,
cum te, Tarraco, Fructuosus acri
soluet supplicio tegens ab igni.
Fors dignabitur et meis medellam
tormentis dare prosperante Christo
dulces hencecasyllabos reuoluens.
| Prudentius | Christian Latin | The Latin Library | The Classics Page |